door Gerry van der Lit

Hoe stimuleer je het creatief vermogen van je leerlingen en van jezelf? Interne cultuurcoördinatoren van de scholen van SPO Utrecht worden op de Prof. Kohnstammschool getraind door Anne-Marie Knippels van Het Filiaal theatermakers. Schoenen uit, de speelzaal in en verbeelden! Wat blijkt? Basisoefeningen van theatermakers kun je prima gebruiken voor je woordenschatlessen in de klas.

Eindelijk is het netwerk weer in levende lijve bijeen. De afgelopen coronajaren waren al hun cultuurnetwerkbijeenkomsten online. Heerlijk om weer samen aan de slag te gaan en zélf aan het eind van een werkdag iets te creëren, vinden ze. Dat geeft energie! In opperste concentratie ontstaan vanmiddag dan ook bijzondere verhalen tijdens deze ‘diamantslijpertraining’, die Anne-Marie geeft namens Creatief Vermogen Utrecht.

De Diamantslijper
‘De Diamantslijper’ is een doos met vragenkaarten, gerangschikt op moeilijkheidsgraad, die het creatieve proces op gang brengen. Je kunt de kaarten gebruiken met leerlingen, maar ook in je eigen team, bijvoorbeeld bij het voorbereiden van een nieuw thema. De Diamantslijper is ontwikkeld door Creatief Vermogen Utrecht (CVU). Kijk eens goed, de doos staan misschien vergeten in een kast op school, want ze zijn in 2018 uitgedeeld aan de scholen die een partnerschap hebben met CVU.

Experimenteren met verbeeldingskracht
Anne-Marie Knippels benadrukt het belang van onderzoek. Ze laat een filmpje zien van het ontstaansproces van de theatervoorstelling ‘Enkeltje Mars’ van Het Filiaal. ,,Je probeert wat uit, je knutselt wat: zo ontstaan ideeën. Je werkt samen aan iets, terwijl je niet weet wat het resultaat wordt. Onze theatermakers doorlopen dezelfde fases als jullie met je klas. In ons theater zie je gewoon het eindresultaat. Deze beginfase helpt je om in het onderwerp te komen. Vaak is die fase kort, omdat de tijd beperkt is. Tijdens een creatieve les wil je immers met je leerlingen iets máken. Maar juist deze fase is fantastisch om ideeën uit te proberen. Om dit nog meer body te geven, kun je de kaartjes van de Diamantslijper gebruiken om te reflecteren. Ze helpen je om verder te komen dan ‘mooi’ en ‘lelijk’.’’

Voorbeelden van vragenkaartjes uit de Diamantslijper

• Wat vond je leuk om te doen?
• Wat vond je moeilijk om te doen?
• Wat zou je volgende keer anders doen?
• Welk geluid vind je passen bij dit werk?
• Doet het je ergens aan denken?

Een creatieve schrijfopdracht met behulp van kunstkaarten/kaarten met afbeeldingen

• Kijk goed: welk woord komt in je op?
• Wat zie je echt? Noem drie dingen
• Wat zie je nog meer? (drie dingen)
• Welke kleuren zie je?
• Stel dit is een locatie: waar zou dit zijn?
• Stel er is iemand, waar zou die staan?
• Hoe ziet het er dan uit? Waar zou die naar kijken?
• Wat zou die voelen, ruiken, ervaren?
• Wat zou er kunnen gebeuren?

Opdracht: schrijf een tekstje van drie zinnen en verzin een pakkende titel.

Karen (cultuurcoördinator SO Fier) vertelt wat ze schreef. “In eerste instantie dacht ik: hier kan ik niks mee.’’ Juist ondanks die lichte frustratie, maakte zij uiteindelijk een heel poëtische tekst bij haar kaart over ’alleen’ zijn. ,,Ik ervaar nu zelf ook dat dit onderzoek de drempel lager maakt.’’

En dan gaan de schoenen uit. In de speelzaal van de kleuters ervaren de cultuurcoördinatoren van SPO Utrecht elkaars aanwezigheid (voelen in de ruimte) en reageren ze als groep zonder leider, op de bewegingsopdrachten van Anne-Marie. Het uitbeelden van woorden (woordenschatoefening!) leidde tot licht ongemak. Anne-Marie herkent dat wel. ,,De tijd is nu zo kort, het tempo ligt hoog. Met je groep bouw je dat veel langzamer op en in die sfeer ervaren kinderen helemaal niet dat ze bekeken worden.’’

Interesse in de Diamantslijper-box? Kijk dan hier op de website en neem contact op.