In de serie “De Juf en de Kunst” duikt onze collega Maria Jacobs de diepte in met verschillende docenten, kunstenaars, muzikanten en theatermakers uit het CVU netwerk. Dit keer spreekt ze met Jochem Bosselaar, beeldend kunstenaar, schrijver, leerkracht/ICC-er bij Kindcentrum Leeuwensteyn.
De Verhalenmaker
“Waar herken ik je aan?”
“Aan mijn oranje jas en mijn kale kop.”
Generatiegenoten blijken we! Jochem Bosselaar is net als ik van ’65 en begin dit jaar is hij zestig geworden. Hij is al helemaal aan het idee gewend en denkt soms al dat hij eenenzestig is. We ontmoeten elkaar in het centrum van Utrecht bij de bibliotheek en steken direct van wal!
Jochem is door zijn functie bij Kindcentrum Leeuwensteyn in Leidsche Rijn betrokken bij het netwerk Creatief Vermogen Utrecht. De school bestaat pas zeven jaar, is begonnen in een noodgebouw en heeft sinds september 2023 een fantastisch hypermodern gebouw. Al geruime tijd heeft Leeuwensteyn een creatief partnerschap met cultuurhuis Het Wilde Westen (in de wijk Oog in Al), waarover later meer. De klaslokalen van het nieuwe gebouw zijn kleiner dan gewoonlijk, maar er zijn grote gezamenlijke ruimtes (“leerpleinen”), een theaterzaal, een technieklokaal en een kunstatelier. Jochem glundert als hij erover vertelt.
“Op school ben ik begonnen als zij-instromend groepsleerkracht. Omdat ik graag met kinderen werk, maar ook gewoon om geld te verdienen. Ik heb lange tijd mijn eigen bedrijf gehad, wat fantastisch was, maar ook onzeker. Soms liep het als een trein, maar er waren ook zorgen. Ik verlangde naar meer financiële stabiliteit. Dit en mijn enthousiasme over de school van mijn kinderen, maakte dat ik op het idee kwam de (Marnix-)PABO te gaan doen.”
Even terug in de tijd. Wat heb je hiervoor gedaan?
“Na mijn middelbare school heb ik aan de kunstacademie in Kampen (CABK) gestudeerd, nu ArtEZ. Mijn belangrijkste leraar tijdens deze periode was Eli Content (1943-2022), een schilder in hart en nieren. Schilderen zag hij als de hoogste staat van zijn. Hij inspireert mij nog steeds, meer nog als mens dan als kunstenaar. Die inspiratie heeft te maken met dat radicale, honderd procent ergens voor gaan, je hele leven in dienst stellen van je passie. Hier was hij de verpersoonlijking van! Eli Content was het die ooit tegen mij zei: “Jij moet verhalen vertellen. Ga jij maar schrijven, Jochem.”
Wie of wat inspireert jou nu in je werk?
“De eerste die in mij opkomt is Picasso. Het vuur, het altijd toegewijde. Een beetje zoals ik dat bij Eli zag; alles voor de kunst! Ik geloof alleen niet dat Picasso zo’n prettig mens was, zeker niet voor vrouwen. Daarnaast blijft Wim T. Schippers voor mij een bron van inspiratie: zijn werk lijkt absurdistisch, maar bij nadere beschouwing ontvouwt zich een diepgaande en complexe wereld. En filmmaker Alex van Warmerdam. Ik houd enorm van zijn mooie beelden en het ‘ongemakkelijke’ in zijn scenes.”
“Naast grote kunstenaars, kan ik ook geïnspireerd raken door kinderen. Als ik op school vanuit mijn lokaal naar beneden kijk, zie ik de kleuters bezig op hun eigen pleintje. Ze gaan daar zonder aarzelen direct aan de slag. Ze hebben nog net geen aktekoffertje in hun hand, maar de gerichtheid en daadkrachtigheid waarmee ze aan het werk gaan is indrukwekkend. Totale overgave aan hun taak: spelen!”
Hoe ging je verder na de kunstacademie?
“Direct na de kunstacademie verhuisde ik naar Amsterdam. Ik voelde mij een vrije jongen! Ik had contact met een galerie en begon werk te verkopen. Een tijdje liep dit goed; ik maakte mijn werken en verdiende er geld mee, maar iets voelde toch raar voor mij. Het wereldje begon mij tegen te staan. Ik realiseerde me dat ik in een commercieel systeem terecht was gekomen en dat het te koste ging van mijn eigenheid en vrijheid. Ik maakte geen kunst om er geld mee te verdienen; ik wilde iets teweegbrengen met wat ik maakte! Ik wilde een verhaal brengen waar ik mensen in mee nam. Ik wilde iets voor de wereld betekenen.”
“Een tijd lang ben ik zoekende geweest en heb ik allerlei baantjes gehad. Ik was maker, maar ook creatief denker. Omdat ik van ondernemen hield, startte ik een ideeën-bedrijf “Cultuur in Voorraad”, dat zich richtte op verschillende soorten organisaties en (overheids-)instanties. Samen met hen bedacht ik duurzame, sociale projecten die het gedrag van mensen beïnvloedden. Zo had ik bijvoorbeeld een puntensysteem bedacht, waarbij mensen punten konden verdienen voor duurzaam/groen gedrag. Bij een bepaald aantal verdiende punten kregen de deelnemers iets, bijvoorbeeld een dopper of een ander duurzaam product, waardoor ik ook weer andere verantwoorde bedrijven steunde. Dit concept werkte goed en werd groot, maar daardoor werd het ook een steeds ingewikkelder systeem om te managen. Ik begon er slecht van te slapen. Na een kleine tien jaar hebben we de stekker eruit getrokken.”
Terug naar je huidige werk. Wat doe je precies?
“Ik werk nu vier jaar bij Kindcentrum Leeuwensteyn. Na een tijdje voor de klas gestaan te hebben, werd mij duidelijk dat dit toch niet mijn vorm was. Kortgezegd kwam het erop neer dat ik continu het gevoel had leerlingen te kort te doen. Ik draaide mijn programma’s af op verschillende niveaus voor verschillende groepen kinderen, maar kwam tijd te kort om kinderen de persoonlijke aandacht te geven die ze nodig hadden en die ik ze heel graag wilde geven. Ik was benieuwd naar hun verhalen en wilde hun achtergronden begrijpen, zeker als kinderen gedrag vertoonden dat ik niet direct kon duiden. Ik vond het frustrerend dat ik hier te weinig aan toe kwam. Na een goed gesprek met mijn leidinggevende ben ik nu op een heel andere manier werkzaam binnen de school, als een soort creatieve manus van alles. Ik ben intern cultuur coördinator geworden, geef lessen beeldend vormen en drama, ben ‘leerpleincoach’ en doe vervangingen in alle groepen. Dit laatste slurpt iets te veel tijd op momenteel, maar ik doe het graag.”
“Vanuit mijn huidige positie onderhoud ik het contact met Creatief Vermogen Utrecht en onze culturele partner Het Wilde Westen. Heel prettig om met hen over het kunst- en cultuuronderwijs op onze school te sparren. Het zijn mijn partners in crime als ik weer eens het gevoel heb als een Jehova-getuige met mijn voet tussen de deur de kunsten te moeten bevechten. Het is een hele puzzel om elke groep te voorzien van doorgaande leerlijnen en te zorgen dat elke kunstdiscipline voldoende aan bod komt. Ik streef naar een mooie balans tussen zelf kunst ervaren en met professionele kunst in aanraking komen. Het Wilde Westen beschikt over leuke, vakbekwame docenten en artiesten die regelmatig onze school bezoeken.”
En hoe zit het nu met Eli Contents advies?
“Ik heb altijd geweten dat ik wilde schrijven, maar ik had er therapie voor nodig om werkelijk de stap te zetten en het ‘gewoon’ te gaan doen. Een stemmetje in mij zei: wie denk je wel niet dat je bent?!”
“Inmiddels heb ik een roman “De Inspirator” uitgebracht en heb ik een kinderboek “Luuks zomer” gemaakt, samen met mijn zoon, die toen tien jaar was. Mijn tweede roman, waarvan de titel nog geheim is, verschijnt heel binnenkort. Ik ervaar het als bijzonder om zoiets tastbaars neer te zetten in de wereld èn dat het serieus genomen wordt! Ik vind het een waanzinnig idee dat mensen mijn verhalen lezen en erin meegenomen worden; dat ik iets verzin en dat ik dat anderen al lezend laat meemaken.”
Wat heb jij nodig om creatief te kunnen zijn?
“Vrijheid! Om iets nieuws te maken of te bedenken is vrijheid voor mij een vereiste. In een creatief proces wil ik echt op mezelf zijn, het liefst in totale stilte, zodat ik kan laten oprijzen wat er komt en daarmee aan het werk kan. Een soort ‘niets’, zonder invloeden van buitenaf, zonder andere mensen. Op die momenten heb ik alleen met mezelf te maken. Als er iets af is vind ik het wel leuk als anderen het zien of lezen.”
Werk je op school om te kunnen schrijven?
“Zover wil ik niet gaan! Maar lesgeven is niet mijn eerste natuur, dat heb ik wel ontdekt. Bovendien zijn het niet helemáál losstaande gebieden. Afgelopen schooljaar heb ik namelijk samen met de schoolverlaters de eindmusical geschreven. Een geweldig project, waar veel kunstgebieden in samenkwamen; muziek, toneel, dans, decor (beeldend vormen), kostuum en het creatief schrijven. De leerlingen konden veel zelf inbrengen en mochten spelen wie ze wilden. Aan mij de schone taak om, samen met mijn collega van groep 8, alles tot een aantrekkelijk en logisch geheel te smeden.”
“Het was bewerkelijk en tijdrovend, maar de dag dat de musical werd gespeeld, kwam alles samen; het was één groot feest! Alles klopte, iedereen trots: kinderen, ouders, leerkrachten. Ook de jongen die niet in de schijnwerpers wilde, had een belangrijke taak en verzorgde de techniek, waarvoor hij bij Het Wilde Westen een workshop had mogen volgen. En het jongetje dat altijd zo heerlijk zijn eigen gang ging, werd toneelmeester. Hij had een zin die hij zo geniaal uitsprak, dat het hele publiek in een deuk lag. Ik hoor het hem nog zeggen: “… nu wordt het wel een héle saaie scene!”. Ja, de eindmusical was wel een pareltje, zowel voor de school als voor mij persoonlijk, omdat mijn kunstzinnige kant en het onderwijs hier zo mooi verweven waren.”
Heb je toekomstdromen?
“Mag ik groot dromen? Dan weet ik het namelijk wel! Ik zou door willen gaan met schrijven en ik zou wensen dat mijn werk verfilmd zou worden. In mijn droom is het premièreavond en ontvang ik mijn eigen filmpubliek in de mooiste bioscoop van Nederland, Tuschinski. Bij voorkeur in de rol van meneer Fritz, de eerste portier van het theater, die ik vroeger speelde en waarin ik mensen rondleidde. Hahaha, dan is het klaar hoor. Dan kan ik dood.”
Maria Hendriks-Jacobs
Utrecht, november 2025
