Van gebruiker naar ontwerper

Goud in handen

Straatbeelden is een lessenreeks ontstaan vanuit het creatief partnerschap tussen architectuurcentrum Aorta, mediaeducatie door Click F1 en de scholen De Blauwe Aventurijn, De Boomgaard en Pieterskerkhof. We combineren architectuur, cultureel erfgoed en media in een thematische leerlijn.

De belevingsoriëntatie is bij Straatbeelden een belangrijke factor. Door de lijn ontdekken > analyseren > producten te maken > presenteren, onderzoeken en ontdekken kinderen de mogelijkheden en culturele rijkheid van de omgeving en hoe ze deze kunnen beïnvloeden. Wij hebben het gevoel goud in handen te hebben. Niet in geld, maar op inhoud, lesmateriaal en kennis. Onze methode van modules kunnen door de leerkrachten zelfstandig uitgevoerd worden en waar nodig ondersteund door training en gasten uit de wereld van kunst, media en architectuur.

Onze samenwerking

Architectuurcentrum Aorta, wil de ruimtelijke ontwikkelingen en tendensen op het vlak van architectuur en stedenbouw bediscussiëren, inspireren en aanjagen. Click F1, dat media-educatie ontwikkelt, wil door creatieve programma’s en interventies de toekomst van jeugd versterken. Samen geloven we dat we dit kunnen doen door wisselwerking en inspiratie van schoolbewoners  en professionals te combineren.

Van gebruiker naar ontwerper

Van nature denken kinderen dat de omgeving zoals zij die zien, er altijd al was en er altijd zal zijn. Ze nemen de omgeving aan als een statisch geheel. Door te laten zien dat architecten, mediamensen en kunstenaars de wereld om ons heen vormgeven, worden zij zich ervan bewust dat zijzelf daar ook aan mee kunnen doen: ze worden van gebruiker van de omgeving ontwerper.

Het is voor ons telkens weer een verrassing te merken hoe bevlogen kinderen meedenken over hun eigen omgeving, hoe ze oplossingen aandragen en ons als volwassenen inspireren en verassende inzichten aanreiken. Het inzetten van creativiteit helpt daarbij, en de diamant van creatief vermogen scherpt ons denken hierover aan.

Vragen, vragen en nog meer vragen

Wij vinden de diamant ingewikkeld. Soms kraken onze hersenen hoe we de stralen kunnen interpreteren, kunnen toepassen in onze ideeën. En dan ineens zie je het licht, krijg je een schokje waarbij je denkt: ‘Oh maar zo kan het!’. De stralen van de diamant geven ons inspiratie om na te denken over verdieping van onze activiteiten. Bij de straal omgevingsgerichtheid vragen we ons bijvoorbeeld het volgende af:

Omgevingseducatie: Waarom ziet mijn omgeving er zo uit, hoe sta ik hierin, hoe staan wij hierin, en hoe kan ik hier invloed op uit oefenen?

Media-educatie: Hoe geven we kinderen een stem, hoe kunnen we hen leren zich te presenteren in deze omgeving? Hoe kunnen we kinderen leren te werken met beeld en taal, en te communiceren met elkaar en de omgeving?

Omgevingseducatie in combinatie met mediaeducatie: Hoe laten we kinderen de omgeving in al zijn culturele rijkheid ontdekken,  herkennen en er onderdeel van te zijn?

En…

Waarom stellen we deze vragen niet vaker aan onszelf en vinden we de antwoorden heel dichtbij door te luisteren en te kijken naar kinderen?

Zo werken we

Je kunt een heel team aan kunstenaars een school in sturen en die een week lang allerlei lessen laten verzorgen. De creatieve kennis die er in school achterblijft wanneer dit team weer de deur uit loopt, is flinterdun en breekbaar. Er is veel geld uitgegeven, en de kunstenaars hebben op hun beurt weinig geleerd van de pedagogische kennis en creativiteit van de leerkrachten. Daarom werken we in Straatbeelden met een opbouw waarin kennis en inspiratie beklijft. In co-creatie met de school en in de samenstelling van onze lessen maken we lesmateriaal dat overdraagbaar is en aangepast kan worden aan elke omgeving.

Straatbeelden in de praktijk

Straatbeelden voor de klas bestaat uit:

1. Leerkrachtenkaarten waarin de hele lessenreeks uitgelegd wordt.
2. Inspiratie opdrachten voor de leerlingen die ook stimuleren om zelf ideeën of opdrachten te verzinnen en uit te voeren.
3. Opdrachtkaarten met formats voor stambomen, kaarten, fotoquiz of krantjes.
4. Leer- en kijkwijzers zodat leerlingen (en leerkrachten) zich allerlei media- en omgevingstools eigen kunnen maken. Van werken met google maps tot eenvoudig leren filmen en monteren. Van digitaal bouwen met lego tot het maken van je eigen robotmonster.

Straatbeelden voor de leerkracht

We trainen leerkrachten vervolgens in het gebruik van het materiaal. We spreken het door, veranderen het en geven de leerkracht workshops in het werken met de mediatools en omgevingstools die in de kijkwijzers zijn uitgelegd.

Daarna voeren de leerkrachten met de leerlingen de lessenreeks uit. Dit gebeurt in allerlei vormen: aansluitend bij de methode zaakvakken die de school gebruikt of bijvoorbeeld tijdens een schoolbrede projectweek.

De school kan ons netwerk aan kunstenaars en architecten zelf inhuren, deze mensen kennen de lessenreeksen. De school kan ook ouders vragen mee te helpen: bij iedere les staan suggesties voor excursies, speurtochten, voorstellingen of museumbezoek. Iedere les is modulair opgebouwd zodat de school zelf kan beslissen of daar ruimte voor is of niet.

En achteraf verrijken we het lesmateriaal met de ideeën van de kinderen en leerkrachten. En werken we de inhoud bij als uit de praktijk blijkt dat het niet goed werkt.

Praktijkvoorbeeld Straatbeelden: Natuur in de stad

‘Straatbeelden is een cadeautje. We wilden als school meer met cultuureducatie, media-educatie en de omgeving van de school. In Straatbeelden krijgen we het nu op maat aangereikt. Maar het is voor ons ook hard werken, je kunt niet achterover gaan leunen. Het is juist de bedoeling ook je eigen inspiratie en creativiteit in te zetten bij het uitvoeren van de lessen.’

Sjaan de Vries , cultuurcoördinator de Boomgaard

Minihabitats en een groendag

Met Maarten van ‘Utrecht Natuurlijk,’ twee landschapskunstenaars en twee medewerkers van welzijnsorganisatie Doenja liepen we door de binnenstad op zoek naar alles wat er groeit en bloeit. We voelden aan bomen, zochten pissebedden, kropen onder struiken door, roken aan bloemen en maakten foto’s. Overal ontdekten we verborgen plekjes van vierkante centimeters boordevol leven. Hoe brengen we dit machtige gevoel over op de kinderen?

Een alternatief is om de kinderen de opdracht te geven een diervriendelijke en groene omgeving te creëren. Na het volgen van een zintuigenspeurtocht langs alle ontdekte plekken, gingen de kinderen met en zonder kunstenaars brainstormen, ontwerpen, maken en presenteren.

De resultaten waren minihabitats voor insecten, een groene wijkcampagne, een zelfgemaakte gezonde speurtocht, en nieuwe plannen voor het schoolplein. Het project werd afgesloten met een schoolplein groendag en een tentoonstelling van alle resultaten met natuurlijke hapjes en drankjes.

Straatbeelden als leerlijn

Zo’n veelheid aan inspiratie en opdrachten vraagt om houvast en structuur zodat thema’s en lessen in een logische context worden aangeboden. Er is zo’n veelheid aan ideeën en thema’s, hoe bewaar je de spreekwoordelijke rode draad?

Door onderstaande structuur te ontwerpen, vonden we een manier onze lessen te verdiepen en nog beter te verbinden aan thema’s die relevant voor de school en de omgeving waren.

1. cirkels: (ruimte) Dit is de basis en staat voor leerjaren en voor de omgeving waarin je je als kind beweegt. Van dichtbij tot globaal. Van nog heel jong en heel dichtbij zoals familie, huis, school voor kleuters en jonge kinderen, tot de tienerleeftijd waarbij kinderen zich de wereld eigen maken.
2. Lagen: (tijd) Dit zijn tijdslagen waarin we het verleden, heden en toekomst verbinden:

Praktijkvoorbeeld Straatbeelden: Sporen in Leidsche Rijn

Laag -1: Museum Leidsche Rijn, de Boomgaard.

Introductie lerarenkaart

We gaan op zoek naar sporen. Sporen vertellen ons iets over wat er in het verleden is gebeurd. Je vindt sporen terug in het landschap. Bijvoorbeeld doordat in sommige heuvels oud materiaal is gestopt, doordat mensen hebben gebouwd en gewoond. Of sporen van dieren die in het landschap woonden of nog altijd wonen. Ook in Leidsche Rijn zijn sporen gevonden. De sporen in Leidsche Rijn zijn sporen van mensen. Leidsche Rijn was in de Romeinse tijd een drukbezochte plek. De sporen hiervan vinden we bijvoorbeeld in het Castellum.

Wat voor een sporen vinden we in Leidsche Rijn?